“Restauratiestucwerk is een kunstvorm”

Voorzitter Lois Vlasblom over het Neerlandsch Stucgilde en de schoonheid van het ambacht

Oude ambachten hebben in een moderne wereld soms een bescheiden plek, maar voor Lois Vlasblom – restauratiestukadoor en voorzitter van het Neerlandsch Stucgilde – is traditioneel stucwerk springlevend. Met passie voor techniek, esthetiek en samenwerking zet hij zich in voor het behoud én de ontwikkeling van het ambacht.

Van kunst naar kalkmortel

Lois Vlasblom kwam niet direct uit de bouwwereld. Zijn roots liggen in de beeldende kunst, waar hij niet alleen lesgaf maar ook een scherp oog ontwikkelde voor detail. “Juist door die achtergrond werd ik geraakt door het oude stukadoorsvak. Ik koos er heel bewust voor om het stukadoorsvak in te gaan, omdat het decoratie en restauratiewerk me inspireerde.”

Sinds 2002 is hij actief in het vak. Na de afronding van zijn meester restauratie stukadoor opleiding in 2012 werd hij lid van het Neerlandsch Stucgilde en inmiddels is hij al bijna drie jaar voorzitter van deze ambachtelijke vereniging. “Het voelde als een eer om gevraagd te worden als voorzitter. Zeker omdat ik de oude technieken niet van jongs af aan meekreeg, maar ze pas later heb geleerd.”

Het Stucgilde: kennis delen en vakmanschap bewaken

Het Neerlandsch Stucgilde is veel meer dan een netwerk van vakgenoten. Jaarlijks organiseert het gilde kennisdagen, excursies en buitenlandse studiereizen om oude technieken levend te houden. Vlasblom: “Eén van de belangrijkste regels binnen het gilde is: je moet je kennis delen. We houden niets voor onszelf.”

Een voorbeeld van zo’n kennisdag is ‘Mortel op maat’, waarin stukadoors leren hoe je kalkmortels aanpast aan de ondergrond. Vlasblom: “Bij oude gebouwen kom je vaak zachte steensoorten tegen. Daar moet je mortels op afstemmen. Soms moet je combineren: een dampopen laag én een waterdichte stuclaag. Dat zijn puzzels waar je echt over na moet denken.”

Daarnaast beheert het gilde een unieke collectie ornamenten van de voormalige Silberling-fabriek, waarmee veel kennis over oude ontwerpen bewaard is gebleven. Vlasblom: “Hiermee kunnen we beschadigde historische plafonds en lijsten exact reconstrueren. Dat maakt restauratiewerk zó bijzonder – je herstelt niet alleen een oppervlak, maar ook een stukje geschiedenis.”

Voorbeelden van het ambacht van de
restauratie stukadoor op Afbouw Vakdagen 2023.

Ambacht als creatief en technisch vak

Volgens Vlasblom is restauratiestucwerk een ambacht waarin creativiteit en techniek hand in hand gaan. “Het mooiste is als jongens in de praktijk geen problemen meer zien, maar alleen nog uitdagingen en oplossingen. Bijvoorbeeld: ik zie daar een ronde hoek, maar een mal maken die haaks en waterpas is gaat niet in de huidige situatie me teveel tijd kosten. Hoe kan ik dan toch die ronde hoek creëren en het ontwerp op de juiste manier restaureren? Je moet gevoel hebben voor vorm, maar ook snappen hoe materialen zich gedragen.”

Zelf is hij gefascineerd door stucmarmer, een intensieve techniek die in de 16e eeuw opkwam. “Een klein muurtje kan je zomaar twee maanden kosten. Maar als het goed gedaan is, is het niet van echt marmer te onderscheiden. Het maken ervan is bijna alchemie.”

Meester Restauratie Stukadoor

Om het vak toekomstbestendig te maken, biedt het Stucgilde in samenwerking met NOA en Savantis de opleiding tot Meester Restauratie Stukadoor aan. Daarin worden oude technieken als stucmarmer, sgraffito en historische boogconstructies onderwezen. Ook analyse van schade en kennis van bouwstijlen komen uitgebreid aan bod.

“Het is geen standaardopleiding,” vertelt Vlasblom. “Je leert zowel esthetisch als technisch goed werk afleveren. Want een mooie boog is waardeloos als hij in elkaar zakt door verkeerde materiaalkeuze. Daarom komt er ook wat geometrie en wiskunde bij kijken. ”

Demonstraties op Afbouw Vakdagen 2025

Tijdens Afbouw Vakdagen 2025 laat het Stucgilde live zien wat het vak te bieden heeft. Bezoekers kunnen meekijken hoe ornamenten worden geboetseerd en elipsen worden gevormd. Vlasblom: “De vorige editie van Afbouw Vakdagen hebben we ook meegedaan en toen hebben we veel leuke ontmoetingen gehad. Er zijn zelfs contacten gelegd met mensen die laten de opleiding zijn gaan volgen. Dit jaar komen we terug – om te laten zien dat restauratiewerk niet alleen prachtig, maar ook uitdagend en afwisselend is.”